Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Sıvı ve Katı Madeni Yağ Üretimi Eğitimi – Ders Açıklaması

Eğitimin Amacı

Bu eğitimin temel amacı, endüstriyel madeni yağların üretimi, işlenmesi, depolanması ve kalite kontrolü süreçlerinde görev alan çalışanlara, işin tehlike sınıfına uygun olarak güvenli çalışma bilinci, teknik bilgi ve uygulama becerisi kazandırmaktır.

Katılımcılar; hem sıvı (motor yağı, hidrolik yağ, dişli yağı vb.) hem de katı (gres, parafin bazlı yağlar vb.) madeni yağların üretiminde kullanılan hammadde, kimyasal katkı, karışım ve dolum sistemlerini tanıyacak; bu süreçlerde karşılaşılabilecek yangın, patlama, kimyasal sızıntı ve çevre kirliliği gibi risklere karşı korunma yöntemlerini öğrenecektir.

Eğitim, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile “Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitim Yönetmeliği” esas alınarak hazırlanmıştır ve petrokimya, rafineri, yağ üretim tesisleri ve dolum alanlarında çalışan personel için zorunlu niteliktedir.

Eğitimin Kapsamı

Bu eğitim, sıvı ve katı madeni yağ üretiminde görev yapan tüm çalışanların, üretim prosesinin her aşamasında iş sağlığı ve güvenliği, çevre koruma, yangın önleme ve kalite yönetimi konularında bilgi sahibi olmasını hedefler.

Eğitim kapsamına giren ana konular şunlardır:

• Madeni yağların tanımı, sınıflandırılması ve kullanım alanları
• Üretim süreçleri: karışım (blending), katkı ekleme, ısıtma, homojenizasyon
• Katı yağ (gres) üretiminde kullanılan sabunlaştırma ve yoğunlaştırma yöntemleri
• Hammadde, katkı maddesi ve baz yağ özellikleri
• Üretim ekipmanları: reaktör, mikser, ısıtıcı, pompa, depolama tankı ve dolum sistemleri
• Laboratuvar ve kalite kontrol işlemleri
• Yangın, patlama, statik elektrik, sıcak yüzey ve gaz sızıntısı risklerinin önlenmesi
• Kimyasal madde depolama, etiketleme ve güvenli taşıma standartları
• Kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımı, iş hijyeni ve ergonomik çalışma prensipleri
• Atık yağ ve çevresel etkiler: geri dönüşüm, bertaraf ve sürdürülebilirlik uygulamaları

Hedef Kitle

• Madeni yağ üretim tesislerinde çalışan operatörler, karışım ve dolum personeli
• Kimya, petrokimya ve rafineri tesislerinde görevli saha çalışanları
• Laboratuvar ve kalite kontrol elemanları
• Bakım-onarım, proses kontrol ve tank çiftliği personeli
• İş güvenliği uzmanları ve tesis yöneticileri

Mevzuat ve Standart Dayanakları

Bu eğitim aşağıdaki yasal ve teknik düzenlemelere dayandırılmıştır:

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
• Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimine Dair Yönetmelik
• Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Yönetmeliği
• Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Yönetmeliği (ATEX)
• TS EN ISO 9001, TS EN ISO 14001, TS EN ISO 45001 yönetim sistemleri
• TS EN ISO 6743, TS EN ISO 3104 (madeni yağ test ve sınıflandırma standartları)

Öğrenme Çıktıları

Eğitim sonunda katılımcılar:

• Madeni yağ üretim sürecini başlangıçtan dolum aşamasına kadar adım adım açıklar.
• Farklı baz yağ tiplerini, katkı maddelerini ve karışım oranlarını ayırt eder.
• Sıvı ve katı yağ üretiminde kullanılan reaktör, ısıtma ve karıştırma sistemlerinin güvenli çalıştırılmasını sağlar.
• Kimyasal maddelerle çalışmada alınması gereken kişisel ve çevresel önlemleri uygular.
• Yanıcı ve patlayıcı ortamların kontrolü için ATEX sınıflandırmasını tanır.
• Üretim alanlarında oluşabilecek yangın ve sızıntı risklerini değerlendirir ve önleme yöntemlerini uygular.
• Kalite kontrol testlerini (viskozite, parlama noktası, renk, yoğunluk vb.) güvenli şekilde yürütür.
• Atık yağların toplanması, geri kazanımı ve çevre mevzuatına uygun bertarafını sağlar.
• İş kazası, dökülme ve yangın durumlarında acil müdahale prosedürlerini uygular.
• Üretim alanında güvenli, düzenli ve verimli çalışma ortamı oluşturur.

Eğitim Modülleri

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Temelleri

• Kimyasal tehlikeler, yangın-patlama riskleri
• PPE seçimi, kullanımı ve bakım yöntemleri
• İş hijyeni, cilt koruma, solunum koruyucular
• Risk değerlendirmesi ve tehlike kaynaklarının analizi
• Sıcak çalışma, statik elektrik ve alevlenme risklerinin yönetimi

2. Madeni Yağların Tanımı ve Üretim Teknolojisi

• Madeni yağ türleri: mineral, sentetik, yarı sentetik, gres
• Baz yağ üretim yöntemleri ve sınıflandırması (Grup I–V baz yağlar)
• Katı yağ (gres) üretiminde sabunlaştırma reaksiyonu
• Katkı maddeleri (antioksidan, aşınma önleyici, deterjan vb.) ve işlevleri
• Karışım ve ısıtma teknolojileri

3. Üretim Ekipmanları ve Proses Kontrolü

• Reaktör, karıştırıcı, pompa ve ısıtma sistemlerinin çalışma prensipleri
• Sıcaklık, basınç, akış ve viskozite kontrol parametreleri
• Otomasyon ve sensör güvenliği
• Tank dolumu ve seviye göstergelerinin güvenli kullanımı

4. Dolum, Ambalaj ve Depolama

• Ürün dolum hatları, otomatik tartım ve kapama sistemleri
• Ambalajlama ve etiketleme standartları
• Kimyasal madde depolama kuralları (etiket, MSDS, yangın sınıfı)
• Uygun depolama sıcaklığı, havalandırma ve aydınlatma koşulları

5. Yangın, Patlama ve Acil Durum Yönetimi

• Madeni yağların parlama noktası ve yanma özellikleri
• Yangın türleri (A–B–C sınıfı) ve uygun söndürücülerin kullanımı
• Sızıntı, dökülme, gaz kaçakları durumunda acil müdahale adımları
• Tahliye planı, alarm sistemleri ve iletişim zinciri

6. Çevre, Atık ve Enerji Yönetimi

• Atık yağ toplama ve bertaraf prosedürleri
• Atık su ve kimyasal emisyon kontrolü
• Geri dönüşüm ve yeniden kullanım uygulamaları
• Enerji verimliliği ve sürdürülebilir üretim yaklaşımları

7. Kalite Kontrol ve Laboratuvar Uygulamaları

• Numune alma teknikleri
• Viskozite, parlama noktası, yoğunluk, renk ve pH testleri
• Numune saklama ve raporlama kuralları
• Laboratuvar güvenliği ve KKD kullanımı

Uygulamalı Çalışmalar

• Karışım reaktörü çalışma simülasyonu
• Dolum hattı güvenli çalışma tatbikatı
• Yangın söndürme ve dökülme kontrolü uygulaması
• PPE giyme ve kimyasal maddeyle çalışma senaryosu
• Numune alma ve test güvenliği uygulaması

Değerlendirme Yöntemi

• Teorik sınav: Çoktan seçmeli test soruları
• Uygulamalı sınav: Ekipman kullanımı, numune alma ve acil durum tatbikatı
• İSG performans değerlendirmesi: PPE kullanımı, saha disiplini ve güvenli davranış ölçümü

Beklenen Kazanımlar

Bu eğitimi tamamlayan katılımcılar:

• Madeni yağ üretim süreçlerini güvenli ve verimli şekilde yürütür.
• Kimyasal maddelerin risk değerlendirmesini yapabilir.
• Yangın ve patlama tehlikelerine karşı önleyici tedbirler alır.
• Çevreye duyarlı, sürdürülebilir üretim bilincine sahip olur.
• İş kazası ve üretim hatalarının önüne geçerek kalite standartlarını yükseltir.