Forklift Operatörlüğü Eğitimi Ders İçeriği Açıklaması

Forklift Operatörlüğü eğitimi, depolama, lojistik ve üretim sektörlerinin vazgeçilmezi olan forkliftleri güvenli, yetkin ve mevzuata uygun şekilde kullanacak profesyoneller yetiştirmeyi amaçlayan bir programdır. Eğitim sonunda başarılı olan adaylar, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) onaylı İş Makinesi Kullanma Yetki Belgesi (Operatörlük Belgesi) almaya hak kazanır.

Modül 1: Mesleki Yeterlilik ve İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG)

Bu modül, forklift operatörlüğünün yasal çerçevesini ve güvenli çalışmanın temel prensiplerini kapsar.

• Yasal Sorumluluklar ve Belgelendirme:
  • Forklift operatörlüğü için gerekli olan MEB onaylı İş Makinesi Kullanma Yetki Belgesi alma süreci ve yasal zorunlulukları.
  • İlgili yasal mevzuat ve standartlar (Örn: İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği).
• Forklift Operasyonlarında İSG:
  • Forkliftlerin neden olduğu en yaygın kazalar (devrilme, yük düşürme, yayaya çarpma) ve bunların önlenmesi.
  • Kişisel Koruyucu Donanımların (KKD) kullanımı (çelik burunlu ayakkabı, baret, yelek vb.).
  • Çalışma Alanı Güvenliği: Yaya ve araç trafiğinin ayrılması, hız limitleri ve tehlikeli bölgelerdeki kurallar.

Modül 2: Forkliftin Teknik Yapısı ve Temel Mekanikleri

Adayların, kullandıkları makinenin çalışma prensibine ve bakım gerekliliklerine hakim olması sağlanır.

• Forklift Çeşitleri ve Sınıflandırma:
  • Karşı ağırlıklı (Counterbalance), reach truck (dar koridor), akülü ve dizel/LPG’li forkliftlerin tanıtımı ve kullanım alanları.
  • Ağırlık Merkezi ve Üçgen Prensibi: Forkliftin temel stabilite prensibi ve yükün ağırlık merkezinin araca etkisi.
• Ana Mekanizmalar:
  • Motor, şanzıman ve hidrolik sistemlerin (kaldırma, indirme, eğme) çalışma prensipleri.
  • Direksiyon ve Fren Sistemi: Yük altında güvenli manevra ve frenleme teknikleri.
• Günlük ve Periyodik Bakım:
  • Operatör tarafından yapılması gereken sefer öncesi (günlük) kontrol listesi (lastik, fren, sıvı seviyeleri, çatalların durumu).
  • Basit arızaların tespiti ve yetkili servise doğru raporlama.

Modül 3: Yükleme, İstifleme ve Güvenli Operasyon Teknikleri

Bu modül, operatörlüğün kalbini oluşturan yük yönetimi, istifleme ve güvenli sürüş becerilerine odaklanır.

• Yük Kapasitesi ve Diyagramlar:
  • Forkliftin maksimum kaldırma kapasitesi ve yükseklik/ağırlık ilişkisini gösteren kapasite diyagramlarının (Load Chart) doğru okunması.
  • Yükün kapasite limitlerini aşmamasının önemi.
• Güvenli Yük Taşıma:
  • Yükün çatallara doğru yüklenmesi (ağırlık merkezinin araç gövdesine en yakın noktada tutulması).
  • Yükün taşınması sırasında çatalların zeminden güvenli yüksekliği ve geriye eğimi (tilt).
  • Görüş Açısının Yönetimi: Yüksek ve büyük yük taşırken geri geri gitme zorunluluğu ve ayna/kamera kullanımı.
• İstifleme (Depolama) Teknikleri:
  • Yükleri raf sistemlerine veya zemine güvenli, dik ve stabil bir şekilde yerleştirme ve alma.
  • Raf sistemlerinin taşıma kapasitelerine uyum ve istif yüksekliği kuralları.

Modül 4: Uygulama ve Acil Durum Yönetimi

Teorik bilgilerin pratiğe döküldüğü ve kritik becerilerin kazandırıldığı son aşamadır.

• Forklift Sürüş ve Manevra Uygulamaları:
  • Dar koridorlarda, eğimli rampalarda ve geri geri manevralarda pratik sürüş becerilerinin geliştirilmesi.
  • Farklı yük tipleri ile (paletli, paletsiz, uzun, hacimli) yükleme ve boşaltma.
• Rampa ve Eğimde Çalışma:
  • Yüklü ve yüksüz forkliftin rampa iniş ve çıkışlarında güvenli hareket kuralları (yükün her zaman yokuş yukarı bakması kuralı).
• Acil Durum Prosedürleri:
  • Forklift Devrilmesi: Devrilme anında operatörün yapması gereken hayati tepki (araç içinde kalma, direksiyonu tutma).
  • Yangın ve yük düşürme durumlarında izlenecek adımlar.