Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Sıhhi Tesisat Eğitimi – Ders Açıklaması

Eğitimin Amacı

Bu eğitim programı; endüstriyel tesislerden şantiyelere, büyük ölçekli bina komplekslerinden kapalı alan çalışmalarına kadar geniş bir yelpazede, sıhhi tesisat sistemlerinin güvenli, yasal mevzuata tam uyumlu ve sürdürülebilir bir biçimde kurulmasını, devreye alınmasını, bakımının yapılmasını ve arızaların giderilmesini sağlayacak teknik bilgi, el becerisi ve iş güvenliği yetkinliklerini katılımcılara kazandırmayı hedefler.

Katılımcılar süreç boyunca; temiz ve atık su sistemleri, yangın suyu hatları, sıcak su sirkülasyonu, hidrofor kurulumları, su yumuşatma üniteleri, basınç kırıcılar, geri akış önleyiciler ve yağ tutucular gibi kritik alt sistemlerde risk temelli bir çalışma disiplini edinirler.

Kapsam

• Malzeme ve ekipman bilgisi: PPRC, PE-X, bakır, çelik, paslanmaz, PVC ve döküm gibi malzemelerin teknik özelliklerine hakimiyet.
• Bağlantı ve birleştirme teknikleri: Kaynak, lehim, pres, diş açma ve flanş uygulamalarında uzmanlık.
• Proje ve şema okuma: Plan, kesit, izometrik çizimler, kolon şemaları, cihaz yerleşim planları ve kotlandırma detaylarını yorumlama.
• Montaj ve uygulama: Malzemenin taşınması, kesimi, bükümü ve birleştirilmesi; askı, takoz ve izolasyon uygulamaları; dilatasyon ve titreşim kompanzasyonlarının yapılması.
• Test ve devreye alma: Sızdırmazlık kontrolleri (hidrostatik/pnömatik), sistemin yıkanıp temizlenmesi, dezenfeksiyon işlemleri (Legionella riski yönetimi), basınç ayarları ve debi dengesinin sağlanması.
• Bakım ve arıza yönetimi: Önleyici ve periyodik bakım faaliyetleri, arıza tespiti, onarım prosedürlerinin uygulanması ve kayıt tutma disiplini.
• İş sağlığı ve güvenliği: Risk analizlerinin yapılması, doğru KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) seçimi, kapalı alanlarda çalışma, sıcak çalışma izinleri, yüksekte çalışma kuralları, kimyasal ve biyolojik risk yönetimi, LOTO (Etiketle-Kilitle-Emniyete Al) ve ergonomi.
• Çevre ve hijyen: Atıkların yönetimi, su verimliliği çalışmaları, geri kazanım sistemleri, hijyen ve sanitasyon standartları ile sızıntı ve koku kontrolü.
• Kalite güvencesi ve dokümantasyon: Muayene formlarının doldurulması, test tutanakları, irsaliye ve sertifika doğrulamaları, devreye alma raporlarının hazırlanması.

Hedef Kitle

Sıhhi tesisat ustaları, kalfalar, bakım-onarım personelleri, şantiye ve imalat ekipleri, taşeron firma çalışanları, teknik servis elemanları, tesis işletme personeli, usta öğreticiler ve bu alanda görev alacak İSG profesyonelleri.

Mevzuat ve Standart Dayanakları

• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile buna bağlı yönetmelikler (Acil durum planları, kimyasal riskler, kişisel koruyucu donanımlar vb.).
• “Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimine” dair yasal hükümler.
• İlgili TS/EN/ISO standartlarının saha uygulamalarına yönelik özetleri (Örneğin: borulama, bağlantı, test, izolasyon ve hijyen standartları).
• Not: Eğitim, resmi mevzuat ve standartlara uyum odaklı kurgulanmıştır; kurumların kendi iç talimatlarına ve denetim kriterlerine kolaylıkla entegre edilebilir.

Öğrenme Çıktıları

Eğitimi başarıyla tamamlayan katılımcılar:

• Saha risklerini net bir şekilde tanımlar ve RAM (risk değerlendirme matrisi) kullanarak önceliklendirir.
• Boru malzemesini, çap ve basınç sınıfını, birleştirme tekniğini uygulama şartlarını gözeterek doğru seçer.
• Proje ve kolon şemalarını inceleyerek doğru metraj ve keşif çıkarır; montaj sıralamasını planlar.
• Askı, takoz, dilatasyon, izolasyon ile akustik ve termal gereksinimleri eksiksiz uygular.
• Hidrostatik ve pnömatik test kriterlerine hakim olur; test öncesi, sırası ve sonrasındaki güvenlik adımlarını titizlikle uygular.
• Dezenfeksiyon ve devreye alma süreçlerini güncel hijyen protokollerine uygun şekilde tamamlar.
• Geri akış önleyiciler, basınç kırıcılar ve çekvalfler gibi emniyet elemanlarını doğru konumlandırır ve test eder.
• Arıza teşhisinde “semptom–neden–çözüm” mantığını yürütür; kalıcı onarımlar yapar ve kök neden analizi gerçekleştirir.
• Yaptığı çalışmaları kayıt altına alır, raporlar ve iletişimi standart bir düzene oturtur.

Ayrıntılı Modül Başlıkları

1) İş Güvenliği ve Risk Yönetimi (Temel Çerçeve)

• Tehlikelerin tanımlanması, LOTO uygulamaları, sıcak ve soğuk çalışma izin süreçleri.
• Kapalı alan (depo, menhol, şaft) risklerinin yönetimi ve gaz ölçümü.
• Kimyasal (temizlik/dezenfeksiyon maddeleri) ve biyolojik riskler (Legionella vb.).
• Yüksekte çalışma, kesme, taşlama ve kaynak operasyonlarında güvenlik.
• Elektriksel riskler (pompalar, panolar, kablo güzergâhları).
• Doğru KKD seçimi ve kullanımı, acil durum ve ilk yardım akışları.

2) Malzeme–Ekipman ve Birleştirme Teknikleri

• Boru ve fittings bilgisi: PPRC, PE-X/AL/PE-X, bakır, galvanizli/karbon çelik, paslanmaz, PVC-U/PP.
• Birleştirme yöntemleri: Alın kaynağı, elektrofüzyon, polifüzyon, pres, lehim (yumuşak/sert), diş açma, flanş bağlantıları.
• Boru taşıma, kesme, pah kırma, çapak temizliği; ölçme ve işaretleme teknikleri.
• Askılama ve taşıyıcı sistemler; titreşim ve genleşme yönetimi; boru izolasyonu uygulamaları.

3) Proje Okuma ve Uygulama Planlaması

• Semboller, izometrik gösterimler, kolon ve tesisat şemalarının analizi.
• Ekipman yerleşimi, kotlar, yangın ve kaçış yollarıyla uyumluluk.
• Keşif ve metraj çıkarma, malzeme listesi hazırlama ve lojistik planlama.
• Diğer disiplinlerle (mekanik, elektrik, otomasyon, mimari) olası çakışmaların çözümü.

4) Sistem Kurulumu ve Özel Uygulamalar

• Temiz su, sıcak su ve sirkülasyon hatları, kazan/boyler ve eşanjör bağlantıları.
• Hidrofor, genleşme tankı, basınç kırıcı, çekvalf ve geri akış önleyici seçimi ve montajı.
• Atık su ve havalandırma kolonları, yağ tutucu ve sifon uygulamaları.
• Termal ve akustik izolasyon; yoğuşma ve korozyon önleme tedbirleri.
• Cihaz bağlantıları (armatürler, klozet, lavabo, duş üniteleri, endüstriyel ekipmanlar).

5) Test, Dezenfeksiyon ve Devreye Alma

• Hidrostatik ve pnömatik test prosedürleri, güvenlik alanı oluşturma ve bariyerleme.
• Test basıncı ve holding süreleri, ölçüm yapma ve kayıt altına alma.
• Kimyasal yıkama, klor dezenfeksiyonu, durulama ve numune takibi.
• Dengeleme ve ayar işlemleri, debi ve basınç doğrulama, körleme sökümü ve devreye alma raporu.

6) Bakım, Arıza Teşhis ve Onarım

• Proaktif bakım uygulamaları (filtre, çekvalf, genleşme tankı ve kompansatör kontrol listeleri).
• Sızıntı, tıkanma, korozyon, kavitasyon ve titreşim kaynaklı problemlerin çözümü.
• Pompa ve hidrofor sorunlarında semptom tabanlı teşhis ve kalibrasyon.
• Parça değişimi, geçici ve kesin çözümler, kök neden analizi ve tekrarın önlenmesi.

7) Hijyen, Çevre ve Su Verimliliği

• Suyun kalitesi, ölçüm ve analiz parametreleri, hijyen protokolleri.
• Geri kazanım sistemleri, yağ tutucu bakımı, atık yönetimi ve yasal bildirimler.
• Su tasarrufu stratejileri, kaçak tespiti, basınç ve debi optimizasyonu.

8) Kalite Güvencesi ve Dokümantasyon

• Muayene ve test formları, devreye alma ve kabul tutanakları.
• Ürün sertifikaları ve uygunluk beyanlarının doğrulanması.
• İş teslim dosyası hazırlama ve dijital arşiv standartları.

Uygulamalı Çalışmalar (Atölye & Saha Senaryoları)

• PPRC ve bakır boruda kesme, birleştirme ve sızdırmazlık atölyesi.
• Hidrostatik test maketi üzerinde güvenli test uygulaması.
• Hidrofor ve geri akış önleyicinin devreye alınması, ayar ve kontrol senaryosu.
• Tıkanıklık ve sızıntı vakasında arıza teşhis ve kalıcı onarım uygulaması.
• Kapalı alanda çalışma check-list uygulaması ve gaz ölçüm tatbikatı.
• Dezenfeksiyon, numune alma ve hijyen raporu hazırlama çalışması.

Değerlendirme ve Başarı Ölçütleri

• Teorik ölçme: Çoktan seçmeli sorular ve senaryo temelli problemler.
• Uygulama değerlendirmesi: Sahte iş emri üzerinden montaj, test ve raporlama becerisi.
• İSG davranış gözlemi: KKD kullanımı, LOTO, bariyerleme ve sıcak çalışma izin akışına uyum.
• Portföy/dokümantasyon: Test ve muayene formları ile devreye alma raporlarının doğruluğu.

Eğitmen Profili ve Eğitim Ortamı

• Endüstriyel ve şantiye deneyimine sahip, İSG kültürünü sahaya aktarabilen yetkin eğitmenler.
• Donanımlı uygulama alanı: Kesme, pres ve kaynak setleri, test pompaları, basınç göstergeleri, emniyet ekipmanları, örnek cihaz ve armatürler.
• Görsel–işitsel destek: Şema ve izometrik örnekler, QR kodlu kontrol listeleri.

Ön Koşullar ve Katılımcı Beklentileri

• Sahada çalışmaya elverişli sağlık durumu ve KKD kullanma alışkanlığı.
• Temel el aletleri bilgisi; teknik resim ve şema okumaya istekli olma.
• Ekip çalışmasına yatkınlık, iş disiplinine ve dokümantasyon kurallarına tam uyum.

Çıktıların İşe Yansıması

• Montaj, test ve devreye alma süreçlerinde hata ve tekrar iş oranının düşmesi.
• Su kayıpları ve enerji tüketiminde azalma sağlanması; çevresel uygunsuzlukların önlenmesi.
• Arıza ve duruş sürelerinde kısalma, bakım planlarının standart hale gelmesi.