1. GİRİŞ

Yüksekte çalışma, inşaat, enerji, telekomünikasyon, bakım-onarım ve sanayi sektörlerinde en çok karşılaşılan, ancak aynı zamanda en fazla iş kazasının yaşandığı faaliyetlerden biridir. Yüksekte yapılan her iş, düşme riski nedeniyle hem çalışan hem de çevresi için ciddi tehlikeler barındırır.
Bu nedenle, “Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Yüksekte Çalışanların Eğitimi” yalnızca bir yasal zorunluluk değil, aynı zamanda insan hayatını korumaya yönelik yaşamsal bir gerekliliktir.

Bu eğitim, yüksek risk altında görev yapan çalışanlara; güvenli çalışma tekniklerini, doğru ekipman kullanımını, düşmeyi önleyici sistemleri ve acil durumlarda yapılması gerekenleri öğretmeyi amaçlamaktadır.
Katılımcılar, eğitim sonunda yüksekte çalışmanın sadece fiziksel bir beceri değil, bilinç, dikkat ve sorumluluk gerektiren bir süreç olduğunu kavrayacaktır.

2. EĞİTİMİN AMACI

Eğitimin temel amacı, yüksekte çalışacak personelin;

• Yüksekte çalışma risklerini tanıması,

• Kişisel koruyucu donanımlarını doğru şekilde kullanması,

• Düşmeyi önleyici sistemleri doğru kurup kontrol edebilmesi,

• Çalışma platformları, iskeleler ve merdivenlerin güvenli kullanımını öğrenmesi,

• Acil durumlarda hızlı, bilinçli ve doğru müdahale edebilmesi,

• Yasal ve teknik gerekliliklere uygun davranış alışkanlıkları kazanmasıdır.

Eğitim, yalnızca bilgi aktarımıyla sınırlı kalmaz; insan hayatını merkeze alan bir güvenlik kültürü oluşturmayı hedefler.

3. YASAL DAYANAK

Eğitim, Türkiye Cumhuriyeti mevzuatlarına uygun olarak hazırlanmıştır ve aşağıdaki düzenlemelere dayanır:

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,

• 4857 Sayılı İş Kanunu,

• Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik,

• Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği,

• Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik,

• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği,

• İskele ve Platform Standartları (TS EN 12811, TS EN 13374).

Bu yasal dayanaklar, eğitimin hem içerik hem de uygulama yönünden mevzuata uygun yürütülmesini garanti eder.

4. YÜKSEKTE ÇALIŞMANIN TANIMI VE RİSKLERİ

“Yüksekte çalışma”; düşme sonucu yaralanma veya ölüm riski doğurabilecek her türlü faaliyeti kapsar. Bu sadece yüksek binalarda yapılan işler için geçerli değildir — merdiven, iskele, vinç, kule, direk, çatı veya platform üzerinde yapılan her türlü çalışma bu kapsamdadır.

Yüksekte çalışmanın başlıca riskleri şunlardır:

• Düşme veya kayma sonucu yaralanmalar,

• Malzeme düşmesiyle çevreye zarar verme,

• Dengesiz platformlar veya zayıf zemin kaynaklı kazalar,

• Güvenlik ekipmanlarının hatalı kullanımı,

• Hava koşullarının olumsuz etkisi,

• Uzun süre yüksekte kalmaya bağlı fiziksel ve psikolojik yorgunluk.

Bu risklerin tümü, doğru bilgi, uygun ekipman ve güvenli davranış alışkanlığı ile büyük ölçüde önlenebilir.

5. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİLİNCİ

Yüksekte çalışan herkesin bilmesi gereken ilk kural, güvenliğin kişisel bir sorumluluk olduğudur. Eğitimde bu bilinç; örnek olaylar, görseller ve uygulamalı anlatımlar üzerinden verilir.
Katılımcılar şu konularda bilgi ve beceri kazanır:

• Düşmeye karşı toplu ve kişisel koruma önlemleri,

• İskele, merdiven, platform ve korkulukların kontrolü,

• Emniyet kemeri, halat, kanca, ankraj noktası gibi ekipmanların doğru kullanımı,

• Enerji hatları, rüzgar, yağmur gibi çevresel tehlikelerin yönetimi,

• İş öncesi risk değerlendirmesi yapma,

• Yüksekte çalışma izin sistemi ve güvenlik talimatları,

• Acil durum ve kurtarma planı hazırlama.

Amaç, çalışanların yalnızca kurallara uyması değil, neden uyması gerektiğini bilerek hareket etmesidir.

6. TEKNİK UYGULAMALAR VE PRATİK BİLGİLER

Eğitim programı, teorik bilginin yanı sıra sahada uygulanabilir pratik bilgiler de içerir.
Katılımcılar uygulamalı olarak şunları öğrenir:

• Kişisel koruyucu donanımın (KKD) doğru takılması ve kontrolü,

• İskele kurulumu ve kontrol prosedürleri,

• Halat sistemleriyle güvenli iniş-çıkış teknikleri,

• Yatay ve dikey yaşam hatlarının kullanımı,

• Emniyet noktalarının tespiti ve ankraj bağlantıları,

• Kurtarma planı oluşturma ve uygulama.

Uygulamalı modüllerde çalışanlar, yüksekte çalışmayı güvenli bir refleks haline getirir. Eğitim sürecinde gerçek senaryolardan örnekler kullanılır ve “yanlış yapılan her davranışın sonucu” pratikte gösterilir.

7. ACİL DURUM VE KURTARMA YÖNTEMLERİ

Yüksekte çalışma sırasında olası düşme, bayılma veya ekipman arızası durumlarında hızlı müdahale hayati önem taşır.
Eğitim kapsamında şu konular detaylı olarak işlenir:

• Acil durum planlarının hazırlanması,

• Kurtarma ekipmanlarının tanıtımı (tripod, kurtarma halatı, makara sistemleri),

• Bilinçli ilk yardım uygulamaları,

• Yaralıyı güvenli alana alma teknikleri,

• Ekip koordinasyonu ve iletişim zinciri.

Bu modül, yüksek riskli ortamda çalışan personelin yalnızca kendisini değil, ekip arkadaşlarını da koruyabilecek refleksler geliştirmesini sağlar.

8. ÇEVRESEL FAKTÖRLER VE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK

Yüksekte çalışma, sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik dayanıklılık gerektiren bir iştir.
Eğitimde şu konulara da değinilir:

• Yükseklik korkusuyla baş etme yöntemleri,

• Uzun süreli dikkat gerektiren işlerde konsantrasyon yönetimi,

• Sıcak, soğuk ve rüzgar gibi çevresel etkenlerle güvenli çalışma,

• Fiziksel kondisyonun ve dinlenmenin önemi.

Bu bölüm, çalışanların yalnızca “güvenli” değil, aynı zamanda ruh sağlığı açısından da dengeli ve bilinçli bir şekilde çalışmasını sağlamayı amaçlar.

9. SONUÇ VE EĞİTİMİN KAZANDIRDIKLARI

“Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Yüksekte Çalışanların Eğitimi”, sadece bir zorunlu belge değil, bir hayat kurtarma programıdır.
Eğitim sonunda katılımcılar:

• Yüksekte güvenli çalışma yöntemlerini öğrenir,

• Kişisel koruyucu donanımlarını bilinçli kullanır,

• İş kazalarını önleme konusunda aktif rol alır,

• Acil durumlarda doğru müdahale eder,

• Ekip içinde güvenli iş kültürünün yerleşmesine katkı sağlar.

Sonuç olarak bu eğitim, çalışanlara sadece bilgi değil; sorumluluk, farkındalık ve yaşam güvenliği kazandırır.
Her yüksekte çalışan, bu eğitim sayesinde artık yalnızca işini değil, kendi hayatını da profesyonelce koruma bilincine sahip olur.